H αλήθεια για τα Ίμια

Η κρίση των βραχονησίδων Ιμια, στις 30 και 31 Γενάρη του 1996, έφερε την Ελλάδα και την Τουρκία στα πρόθυρα του πολέμου. Οι στόλοι είχαν παραταχθεί στη περιοχή γύρω από τις δυο μικροσκοπικές βραχονησίδες που βρίσκονται κοντά στην Κάλυμνο, με το δάκτυλο στην σκανδάλη.

Ο Σημίτης στο βιβλίο του γράφει ότι ο τότε αρχηγός ΓΕΕΘΑ ναύαρχος Λυμπέρης δε στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων, αφού απέτυχε να φυλάξει τη δεύτερη βραχονησίδα από την απόβαση Τούρκων κομάντος. Οχι μόνο αυτό, αλλά όταν ήρθαν τα πρώτα νέα για την απόβαση, τα διέψευσε για να τα δεχτεί μετά από πολλές ώρες, όταν η μοναδική απάντηση θα ήταν ο βομβαρδισμός της βραχονησίδας που θα είχε σα συνέπεια μια γενικευμένη σύρραξη στην περιοχή. Οι αποκαλύψεις του Σημίτη προκάλεσαν μια θύελλα αντιδράσεων. Δυσφημίζει τις ένοπλες δυνάμεις, λένε οι επικριτές του, και κατ’ επέκταση τη χώρα.

Η απειλή του πολέμου ήταν υπαρκτή. Ο Λυμπέρης παραιτήθηκε από την ηγεσία των ενόπλων δυνάμεων στις αρχές του Φλεβάρη. Και λίγες μέρες μετά, στις 11 Φλεβάρη, διέρρεε στην Ελευθεροτυπία τα παρανοϊκά σχέδιά του: «Δεν ήθελε να περιοριστεί σε ένα κλεφτοπόλεμο στις βραχονησίδες και είχε προσανατολιστεί στη λογική του «μεγάλου χτυπήματος» σε ευρεία κλίμακα στο Αιγαίο». Το «μεγάλο χτύπημα» περιλάμβανε και βομβαρδισμό στρατιωτικών βάσεων έξω από τη Σμύρνη. Μπορούμε να φανταστούμε ποια θα ήταν τα αντίποινα. Δεν έχουμε να λυπηθούμε λοιπόν καθόλου για το «τσαλάκωμα» της εικόνας του ναυάρχου και των άλλων πολεμοκάπηλων.

Η κρίση των Ιμια από τότε μέχρι σήμερα παρουσιάζεται σαν μια καλοστημένη προβοκάτσια της Τουρκίας. Η τούρκικη κυβέρνηση έχει βάλει στο μάτι το Αιγαίο, μας λένε και σαν πρώτο βήμα θέλει να κατοχυρώσει ότι υπάρχουν αμφισβητούμενες περιοχές, «γκρίζες ζώνες». Τέτοιου είδους αναλύσεις στηρίζονται σε πολύ επιλεκτική μνήμη.

Παρελθόν

Η κρίση στα Ιμια δεν έπεσε από τον ουρανό εκείνη τη δραματική νύχτα. Είχε παρελθόν. Από τις αρχές του 1995 κιόλας, το υπουργείο Αιγαίου είχε ανακοινώσει προγράμματα «εποικισμού βραχονησίδων», με οικονομικές ενισχύσεις για όποιον επέλεγε να εγκατασταθεί σ’ αυτές. Τα Χριστούγεννα του 1995, ένα τούρκικο εμπορικό πλοίο προσάραξε στις ξέρες των Ιμια. Οπως γράφει και ο Σημίτης στο βιβλίο του, η απάντηση της ελληνικής κυβέρνησης ήταν η εξής: «Η ελληνική πλευρά διαμηνύει στην Αγκυρα ότι αν δε δεχτούν τη βοήθεια των ελληνικών ρυμουλκών, η φορτηγίδα θα μείνει επ’ αόριστον προσαραγμένη». Στις 25 Γενάρη, ο δήμαρχος της Καλύμνου συνοδευόμενος από το διοικητή του αστυνομικού τμήματος πήγαν στα Ιμια να υψώσουν την ελληνική σημαία.

Γιατί τόση ταραχή για κάποια έρημα βράχια στη μέση του πελάγου; Κατοικημένες βραχονησίδες με τη σημαία να κυματίζει, σημαίνει ότι έχουν χωρικά ύδατα και υφαλοκρηπίδα. Εκεί κρύβεται το μυστικό. Ο έλεγχος των βραχονησίδων ήταν ένα βήμα για να ενισχυθούν οι ελληνικές διεκδικήσεις στα διεθνή ύδατα του Αιγαίου, να μετατραπεί σε μια κλειστή «ελληνική λίμνη».

Το πρώτο μισό της δεκαετίας του ’90 ήταν η περίοδος που οι δυτικές πολυεθνικές εξορμούσαν για τον έλεγχο των τεράστιων κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου στον Καύκασο και την Κασπία Θάλασσα. Οι δρόμοι που θα ακολουθούσαν αυτά τα τεράστια αποθέματα προς τη Δύση έγιναν αντικείμενο κόντρας ανάμεσα στις Μεγάλες Δυνάμεις. Εμφύλιοι πόλεμοι, πραξικοπήματα, τα πάντα μπήκαν στην υπηρεσία αυτού του νέου «Μεγάλου Παιχνιδιού». Τα Στενά του Βοσπόρου και το Αιγαίο ήταν μια από αυτές τις πιθανές διαδρομές. Το αποτέλεσμα ήταν να πέσει φρέσκο λάδι στη φωτιά του ανταγωνισμού ανάμεσα στην ελληνική και τούρκικη άρχουσα τάξη για το ποια θα είναι ο «στρατηγικός εταίρος» του μεγάλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων σε όλη τη περιοχή που απλώνεται από τα Βαλκάνια μέχρι την ανατολική Μεσόγειο και ακόμα παραπέρα.

Τα Ιμια ήταν το αποτέλεσμα. Ο Σημίτης θυμίζει στο βιβλίο του τις δηλώσεις που είχε κάνει στα πλαίσια των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησής στις 29 Γενάρη 1996 – όταν η κρίση κλιμακωνόταν: «η αντίδραση της Ελλάδας θα είναι έντονη, άμεση και αποτελεσματική. Εχουμε τα μέσα και θα τα χρησιμοποιήσουμε χωρίς δισταγμό. Δε δεχόμαστε καμιά απολύτως αμφισβήτηση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Ας μη γελιούνται.» Καθόλου κατευναστική ή ειρηνική γλώσσα δηλαδή. Αυτό για το οποίο κατηγορεί στην πραγματικότητα ο Σημίτης τον Λυμπέρη είναι ότι δεν κατάφερε να χρησιμοποιήσει έγκαιρα «όλα τα μέσα».

Είμαστε ενάντια στον πόλεμο με την Τουρκία και γι’ αυτό το λόγο είμαστε ενάντια σε όλους όσους φωνάζουν ότι θα έπρεπε να γίνει πόλεμος στα Ιμια και τώρα θέλουν να πάρουν τη ρεβάνς για την «εθνική ταπείνωση». Ομως, ότι και να λέει ο Σημίτης, ο πόλεμος δεν αποφεύγεται με τη συνεργασία των ΗΠΑ. Οι χασάπηδες του Κόσοβου και της Βαγδάτης δεν είναι «παράγοντας ειρήνης και σταθερότητας» ακριβώς το αντίθετο, οι επεμβάσεις τους οξύνουν τους ανταγωνισμούς.

Μόνο το αντιπολεμικό κίνημα είναι εγγύηση ενάντια στους πολεμοκάπηλους, «ελληναράδες» και «εκσυγχρονισμένους».

Λέανδρος Μπόλαρης