Με τη «σύγκρουση των πολιτισμών» ή με την «Ταχρίρ»;

Η επίθεση στους Δίδυμους Πύργους της Νέας Υόρκης στις 11 Σεπτέμβρη του 2001, έγινε αφορμή για τις ΗΠΑ να εξαπολύσουν τον «πόλεμο ενάντια στην τρομοκρατία» με προκάλυμα την ισλαμοφοβία. Ακριβώς 11 χρόνια μετά, ο αραβικός κόσμος είναι γεμάτος πληγές από τις ιμπεριαλιστικές εξορμήσεις, γεμάτος μίσος για τις ΗΠΑ και η Ουάσινγκτον «θερίζει θύελλες». 

(Στη φωτό: Ο Αμερικανός πρέσβης στην -τάχα «ελεγχόμενη»- Λιβύη σύρεται νεκρός. Μία από τις μεγαλύτερες ταπεινώσεις του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού μετά την εισβολή στην αμερικάνικη πρεσβεία στο Ιράν το 1979)


Οι οργισμένες διαδηλώσεις μουσουλμάνων έχουν εξαπλωθεί σε όλες τις χώρες με μεγάλο μουσουλμανικό πληθυσμό. Το κύμα διαδηλώσεων και οι επιθέσεις σε αμερικανικές και άλλες δυτικές πρεσβείες έχουν αποκτήσει σημαντικές διεθνείς πολιτικές και διπλωματικές προεκτάσεις. Καθώς τα σημερινά γεγονότα μπορεί να παίξουν καθοριστικό ρόλο στις μελλοντικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, αλλά και στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης στο «δυτικό κόσμο», η Αριστερά χρειάζεται να παρέμβει σε αυτή τη συζήτηση, ξεκαθαρίζοντας ζητήματα και ιεραρχώντας τα καθήκοντά της.
Είναι ξεκάθαρο πως η ταινία, που στάθηκε αφορμή για το ξέσπασμα των μουσουλμάνων, δεν είναι μια «αθώα» κατασκευή. Πρόκειται για μια χοντροκομμένα ερασιτεχνική, αισχρή αντιμουσουλμανική προπαγάνδα, που παρουσιάζει τον Μωάμεθ ως γυναικά, παιδόφιλο, ηλίθιο, αιμοδιψή αντισημίτη κλπ. Υποστηρίχθηκε και προωθήθηκε από ανθρώπους που πρόσκεινται σε ένα δίκτυο σιωνιστικών και ακροδεξιών χριστιανικών οργανώσεων, τις οποίες ενώνει το μίσος ενάντια στο Ισλάμ (από τον Αμερικανό πάστορα Τζόουνς που πέρσι είχε κάψει δημόσια το Κοράνι, μέχρι τη γερμανική ακροδεξιά που επιδιώκει να οργανώσει δημόσια προβολή της ταινίας). Ο ίδιος ο δημιουργός της δήλωσε πως ήθελε να αποδείξει πως «το Ισλάμ είναι καρκίνος».
Ρατσιστική προπαγάνδα
Η διάδοση του προσβλητικού βίντεο ήταν μια χοντροκομμένη πρόκληση απέναντι στον ισλαμικό κόσμο. Είτε οι δημιουργοί του επεδίωκαν να προκαλέσουν αντιδράσεις για να τις αξιοποιήσουν είτε όχι, η πολιτική αξιοποίηση του οργισμένου ξεσπάσματος έχει ήδη αρχίσει. Στα κυρίαρχα ΜΜΕ, στη διεθνή Δεξιά και ακροδεξιά, επανέρχονται τα παραδοσιακά ρατσιστικά ισλαμοφοβικά κλισέ: Οι «απολίτιστοι, βίαιοι αραβομουσουλμάνοι» αντιδρούν παράλογα σε μια απλή ταινία. Κάποιοι φτάνουν πιο μακριά, υπονοώντας πως η δημοκρατία στον αραβικό κόσμο ίσως δεν είναι καλό πράγμα…
Οι μουσουλμάνοι και οι Άραβες σε όλο τον κόσμο έχουν ζήσει κυρώσεις και απειλές εναντίον τους, την εισβολή και καταστροφή του Ιράκ, την κατοχή του Αφγανιστάν, την τυφλή υποστήριξη στο Ισραήλ ενώ αυτό δολοφονεί Παλαιστίνιους, την χρηματοδότηση και τον εξοπλισμό αυταρχικών καθεστώτων στην περιοχή, τις φονικές επιθέσεις των τηλεκατευθυνόμενων βομβαρδιστικών στην Υεμένη, το Πακιστάν και τη Σομαλία, που πάντα σκοτώνουν «κατά λάθος» αμάχους. Αν κάποιοι έχουν το δικαίωμα να μιλάνε για «βίαιους» και «απολίτιστους», αυτοί είναι οι κάτοικοι των αραβικών και μουσουλμανικών χωρών, χαρακτηρίζοντας έτσι την «πολιτισμένη Δύση».
Αυτή η πραγματικότητα απαντά σε απόψεις που –αντιμετωπίζοντας το ζήτημα «στη γυάλα»– θεωρούν «υπερβολικές» τις αντιδράσεις ή δηλώνουν αδυναμία να κατανοήσουν την οργή «για τον Προφήτη», όταν την περιοχή βασανίζουν πιο σοβαρά ζητήματα. Στην ουσία, αυτά τα πιο σοβαρά ζητήματα κατέβασαν τον κόσμο στο δρόμο εξίσου –αν όχι περισσότερο– με τη θρησκευτική οργή για την ίδια την ταινία.
Η προσβολή του Μωάμεθ θεωρείται «κόκκινη γραμμή» για το Ισλάμ, ενώ στον αραβικό κόσμο η έννοια της αξιοπρέπειας έχει τεράστια δύναμη (στις αραβικές εξεγέρσεις ήταν κεντρικό σύνθημα πλάι στην ελευθερία και την κοινωνική δικαιοσύνη). Όταν οι ίδιες δυνάμεις, που έχουν ρημάξει τις ζωές των αραβομουσουλμανικών μαζών, τις προσβάλλουν επιπλέον, πατώντας την «κόκκινη γραμμή», το ξέσπασμα είναι λογικό. Είναι χαρακτηριστική η κραυγή μουσουλμάνας διαδηλώτριας: «Δεν ενοχλούμε κανέναν, γιατί δε μας αφήνουν επιτέλους ήσυχους;».
Σε κάθε χώρα ξεχωριστά, οι αιτίες είναι βαθύτερες από το απλό θρησκευτικό αίσθημα. Στην Αίγυπτο, ο πολιτικός αναλυτής Ayman El-Sayyad έγραψε στην εφημερίδα «Ahram»:
«Η Ταχρίρ έγινε απλά το πεδίο μάχης για τους δυσαρεστημένους ανθρώπους, παρά ένας προορισμός για να διαδηλώσουν ενάντια στην ταινία… Είναι εκδίκηση: Οι ισλαμιστές ενάντια στην αμερικανική κυβέρνηση, οι επαναστάτες ενάντια στις δυνάμεις ασφαλείας, οι Σαλαφιστές ενάντια στην Μουσουλμανική Αδελφότητα, οι περιθωριοποιημένοι ενάντια στην πραγματικότητα στην οποία ζουν».
Στη Λιβύη η πραγματικότητα επίσης είναι πιο σύνθετη: Το 2006 οι δυνάμεις του Καντάφι αιματοκύλισαν μια διαδήλωση ενάντια στο ιταλικό προξενείο, όταν ένας Ιταλός υπουργός εμφανίστηκε στη λιβυκή τηλεόραση με μπλουζάκι που είχε πάνω τα διαβόητα δανεζικά σκίτσα ενάντια στο Μωάμεθ. Είναι ένα γεγονός βαθιά χαραγμένο στη μνήμη της λιβυκής κοινωνίας: Η αρχή της λιβυκής εξέγερσης ήταν η 5η επέτειος αυτής της σφαγής. Οι συγκρίσεις με τη σημερινή ταινία είναι αναπόφευκτες και ήρθαν λίγο καιρό μετά τη δημοσιοποίηση εγγράφων για τη συνεργασία Καντάφι-CIA στο βασανισμό αντικαθεστωτικών. Αυτό αρκεί για να απαντήσει στη Χίλαρι που αναρωτήθηκε για την «αχαριστία» των «απελευθερωμένων από τις ΗΠΑ» Λίβυων…
Ισλάμ και ιμπεριαλισμός
Για εκατομμύρια Άραβες η μουσουλμανική ταυτότητα έγινε «ασπίδα» ενάντια στον ιμπεριαλισμό, το Ισραήλ και τις δικτατορίες (όπως παλιότερα ο παναραβικός εθνικισμός). Οι ίδιες οι δυτικές κυβερνήσεις ενίσχυσαν αυτή την τάση μετά την 11η Σεπτέμβρη. Τότε μπήκε στη ζωή μας η ισλαμοφοβία και η θεωρία της «σύγκρουσης των πολιτισμών», για να δικαιολογήσει τις νέες ιμπεριαλιστικές εξορμήσεις. Η προπαγάνδα της επίμαχης ταινίας υπήρξε βασικό χαρακτηριστικό του «πολέμου ενάντια στην τρομοκρατία» όλη την περασμένη δεκαετία και συνόδευσε το χάος που έσπειρε στην περιοχή ο ιμπεριαλισμός. Άλλωστε η ταινία κάθε άλλο παρά «εξαίρεση» κάποιων «φανατικών» είναι. Ένα αντίστοιχης «ποιότητας» φιλμ, «η Τρίτη Τζιχάντ», προβάλλεται στους νεοσύλλεκτους της αστυνομίας της Νέας Υόρκης ως κομμάτι της εκπαίδευσής τους.
Αραβική άνοιξη
Οι αραβικές εξεγέρσεις κλόνισαν σε μεγάλο βαθμό τον «κόσμο μετά την 11/9». Οι Κόπτες και οι Μουσουλμάνοι συνυπήρξαν στην Ταχρίρ, όπου ο ένας προστάτευε τον άλλο την ώρα της προσευχής. Αναδείχθηκε μια γενιά που αγωνίζεται για ελευθερία και κοινωνική δικαιοσύνη για όλους. Ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός αποδυναμώθηκε και έχασε την απόλυτη πρωτοβουλία κινήσεων. Έσπασαν οι διαχωρισμοί στον ίδιο τον αραβικό κόσμο και κλονίστηκε η ρατσιστική εικόνα για τους Άραβες στη Δύση. Η «αραβική άνοιξη» ενέπνευσε αγώνες στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Περάσαμε στον «κόσμο μετά την Ταχρίρ».
Σήμερα, επιχειρείται ο κόσμος να επιστρέψει στην εποχή «μετά την 11/9» και «πριν την Ταχρίρ»: η αραβική άνοιξη να παρουσιαστεί ως «ισλαμική βαρυχειμωνιά», οι λαοί της Δύσης να πάψουν να θαυμάζουν τα αδέρφια τους στον αραβικό κόσμο και να τα βλέπουν πάλι με καχυποψία, να σταλεί το μήνυμα πως οι εξεγέρσεις είναι «επικίνδυνες». Με αυτή την ιδεολογική κάλυψη ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός επιχειρεί να ανακτήσει την πρωτοβουλία κινήσεων στην περιοχή.
Το «λίφτινγκ» που επιχείρησε ο Ομπάμα στη δημόσια εικόνα των ΗΠΑ, η απόπειρα να εμφανιστεί η Ουάσινγκτον ως υπέρμαχος της δημοκρατίας, η αναζήτηση και η προσέγγιση νέων συμμάχων και η απόπειρα να ελέγξουν την έκβαση των εξεγέρσεων έπεσαν στο κενό. Ο αραβικός κόσμος δεν έχει μνήμη χρυσόψαρου, και την οργή ενάντια στις ΗΠΑ δεν μπορεί να την εξαφανίσει κανένας ελιγμός, καμιάς ηγεσίας. Στην ίδια τη Λιβύη, που εμφανίστηκε ως «επιτυχημένη επιχείρηση» του ιμπεριαλισμού, φαίνεται να γεννιέται ένα νέο Αφγανιστάν (όπου οι μουτζαχεντίν, αφού αξιοποίησαν την αμερικανική βοήθεια για να πετάξουν έξω τους σοβιετικούς εισβολείς, έστρεψαν τα όπλα τους ενάντια στις ΗΠΑ). Σήμερα οι πρεσβείες των ΗΠΑ «θερίζουν θύελλες», οι οποίες ίσως αποδειχτούν «αεράκι» μπροστά στις αντιδράσεις που μπορεί να προκαλέσει ένα χτύπημα στο Ιράν.
Τύμπανα πολέμου
Όμως οι ιμπεριαλιστές και το Ισραήλ δεν κινούνται με τη λογική. Ο Νετανιάχου ζητά επίμονα συγκεκριμένη ημερομηνία-«κόκκινη γραμμή» για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, θέλοντας να δεσμεύσει την αμερικανική κυβέρνηση σε πόλεμο. Η αμερικανική Δεξιά ήδη επιτίθεται στον Ομπάμα, γιατί είναι, τάχα, πολύ «μαλακός» απέναντι στους μουσουλμάνους. Ο ίδιος ο Αμερικανός πρόεδρος επικαλείται τον τίτλο του «αρχηγού των ενόπλων δυνάμεων», εγγυάται πως «οι ΗΠΑ δεν θα υποχωρήσουν από τη θέση τους στον πλανήτη», δηλώνει πως η Αίγυπτος δεν θεωρείται πλέον σύμμαχος και στέλνει ειδικές δυνάμεις σε Λιβύη, Υεμένη, Σομαλία. Το «πληγωμένο θηρίο» απειλεί να συνεχίσει το καταστροφικό του έργο.
Πολλοί στην Αριστερά θεωρούν χρήσιμο να στηλιτεύουμε τον «ισλαμικό εξτρεμισμό» που «απειλεί την αραβική άνοιξη». Στις ίδιες τις αραβικές και μουσουλμανικές χώρες υπάρχουν δυνάμεις της Αριστεράς και του κινήματος που επιχειρηματολογούν πως εχθρός δεν είναι «οι άπιστοι» και «η Δύση», αλλά οι ιμπεριαλιστικές κυβερνήσεις. Δυνάμεις που διεκδικούν την ηγεμονία των εξεγέρσεων από το πολιτικό Ισλάμ, εκθέτοντας την ανικανότητα των ηγεσιών του να συγκρουστούν με τον ιμπεριαλισμό και να αντιμετωπίσουν τις ταξικές ανισότητες. Στη Δύση, η Αριστερά έχει να συγκρουστεί με τη «δική μας» κυρίαρχη προπαγάνδα. Αποκρούοντας την ισλαμοφοβική υστερία, μπλοκάροντας κάθε ιμπεριαλιστική εξόρμηση, δηλώνοντας την αλληλεγγύη μας στους Άραβες εργάτες, όταν ξεσηκώνονται ενάντια στον ιμπεριαλισμό και την καταπίεση. Αυτή είναι η καλύτερη βοήθεια στο έργο των Αράβων συντρόφων μας, ο καλύτερος δρόμος να χτίσουμε ταξικές, διεθνιστικές γέφυρες ανάμεσα στους «δύο πολιτισμούς».

ΠΗΓΗ